GEBELİKTE VARİS

Varisler, normalde görülmeyen bacaktaki toplardamarlarımızın genişleyerek görünür hale gelmeleridir.

Genel olarak bayanların %25-30’unda varis bulunmaktadır. Bayanlarda varisler özellikle hamilelik esnasında gelişmektedir. Bu varislerin önemli kısmı doğumu takiben 3-6. aylarda kaybolmaktadır. Genel olarak hamilelik esnasında %15-20 oranında varisler gelişmektedir. Bunlar %70-80 oranında gebeliğin ilk 3 ay içerisinde başlar. Doğumu takiben 6-7 hafta içerisinde önemli miktarda azalır ve kaybolur.

Grafik. Gebelik esnasında ve sonrasında kılcal varislerin artışı ve azalışı

Gebeliğin ilk aylarında veya haftalarında daha sık görülmesinin en önemli nedeni ise bu dönemde salınan yüksek hormon düzeyidir. Bu hormonlardan varis gelişimine en büyük katkısı bulunan hormon, rahim adelelerini gevşeten hormondur (progesteron). Bu hormon aynı etkiyi toplardamar duvarında da göstererek toplardamar duvarındaki adeleleri de gevşetirlerek damarda genişlemeye neden olur. Buna bağlı olarak da toplardamarlar içerisinde kanın geri kaçmasını önleyen kapakçıklar bozulurlar. Varis gelişimine yol açan en önemli mekanizma ise bozulan kapakçıkların kanı geri kaçırmasıdır.
Gebeliğin ilk aylarında görülen hormonların yanısıra ilerleyen aylardaki kan hacmindeki artış, büyüyen rahim bölgesinde kan akım artışı, her iki bacaktan gelen toplardamarların karın içerisinde birleşerek kalbe kanı taşıyan ana toplardamar üzerine bebeğin baskı uygulaması da varis gelişimine katkıda bulunmaktadır. Bütün bu faktörler bütün gebeler için geçerli olmasına rağmen herkeste varis gelişmemesinde genetik faktörlerinde önemli olduğunu düşündürmektedir.

Hamilelik esnasında varisler kendini çok çeşitli şekillerde gösterebilmektedir. Bunlar en sık baldır ve diz arkası bölgelerde lokalize bir alanda olabileceği gibi, her iki bacağın tamamını kaplayan kılcal varisler şeklinde de olabilmektedir. Bu varislerin önemli kısmı doğumu takiben 1 aylık sürede kaybolmaktadır. Ancak özellikle çok doğum yapmış kimselerde kapakçıklarda kalıcı bozulmalar gelişebilmektedir. Buna bağlı doğum sonrası ilerleyen yıllarda varisler gelişmektedir.

Gebelerde varis oluşumunu engellenmesi için;

• Ayakta uzun süreli sabit kalınmamalı,
• Düzenli yürüyüş ve egzersiz yapılmalı,
• Kilo alımından sakınılmalı,
• Gün içerisinde sık sık bacaklar uzatılarak dinlendirilmelidir. Uyurken sol yana dönerek, rahmin ana toplardamarı sıkıştırması önlenmelidir. Bacak altına yükseltecek yastık konulmalıdır.
• Gün boyunca kanın bacakta göllenmesini engellemek için, diz altı hafif basınçlı varis çorapları giyilmeli.
• Beslenmeye özel önem verilmelidir; kabızlığı engellemek için bol sıvı alınmalı ve posalı gıdalar tüketilmelidir.

ANTALYA VARİS
Prof.Dr.İlhan Gölbaşı